Η κυριαρχία του ιατρικού μοντέλου αναπηρίας, σύμφωνα με το οποίο η αναπηρία είναι ατομικό πρόβλημα – προσωπική τραγωδία του ατόμου συνεπεία της νοητικής, ψυχολογικής ή αισθητηριακής του απόκλισης του από το θεωρηθέν ως φυσιολογικό / των λειτουργικών του περιορισμών, παρείχε ισχυρό θεωρητικό στήριγμα στην ιδέα και πρακτική της «απαλλαγής» τους από την κοινωνική «υποχρέωση» της εργασίας (αλλά και της εκπαίδευσης και της αυτόνομης διαβίωσης) ενώ προώθησε ως λύσεις οικονομικής επιβίωσης τους την φιλανθρωπία και την παροχή προνοιακών επιδομάτων (επιδοματική πολιτική). Οι πρακτικές των τηλεμαραθωνίων, των εράνων, και των bazaar, που στηρίζονται θεωρητικά στο ιατρικό πρότυπο, αφενός, νομιμοποιούν την ιδέα / θεώρηση του αναπήρου ως δεύτερης κατηγορίας ανθρώπου, ως υποκειμένου οίκτου, συμπόνιας και φιλανθρωπίας από τους τυπικής ανάπτυξης συμπολίτες του, ως εξαρτώμενου μέλους της κοινωνίας που ζει εις βάρος ή χάρη στα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, αφετέρου, καταπατούν τα αναφαίρετα δικαιώματα της ισότητας, της αυτονομίας, της αξιοπρέπειας, και της ενεργής συμμετοχής στην κοινωνία.
Ο αποκλεισμός των αναπήρων από την αγορά εργασίας (αλλά και από όλους τους τομείς του κοινωνικού βίου) δεν είναι συνέπεια των λειτουργικών περιορισμών της αναπηρίας, αλλά αποτέλεσμα της αδυναμία της κοινωνίας να διασφαλίσει τα δικαιώματα τους σε θεσμικό – νομοθετικό, ιδεολογικό και πρακτικό επίπεδο (κοινωνικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας). Ειδικότερα, ο εργασιακός αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρία / η κατάφωρη παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος τους στην εργασία και η συνεπαγόμενη καταδίκη τους σε ανεργία, φτώχεια ή πλήρη εξάρτηση από την φιλανθρωπία και την επιδοματική πολιτική, οφείλεται, στην απουσία νομοθετικού πλαισίου θεσμοθέτησης εναλλακτικών μορφών εργασίας, στις ρατσιστικές προκαταλήψεις περί ανικανότητας / μη παραγωγικότητας των αναπήρων εκ μέρους των εργοδοτών, και σε πρακτικά εμπόδια, όπως η μη προσβασιμότητα του φυσικού / δομημένου εργασιακού περιβάλλοντος (ράμπες, μέσα μεταφοράς, ανελκυστήρες) και η ελλιπής επαγγελματική κατάρτιση.
Τα άτομα με αναπηρία είναι ίσοι μεταξύ ίσων. Είναι διαφορετικοί μεταξύ διαφορετικών. Δεν ζητιανεύουν τον οίκτο και την φιλανθρωπία αλλά αγωνίζονται / μάχονται/ για να διασφαλίσουν τα δεδομένα για τους τυπικής ανάπτυξης πολίτες θεμελιώδη δικαιώματα τους.
*Γράφει η Φωτεινή Γεωργιάδου, Ειδική Παιδαγωγός